【普及上参考事項】
ルーサンについて
天北支場 |
Ⅰ 緒言
ルーサンは単位面積当り栄養生産性の高い牧草で、本道においては明治初年輸入され、大正3年優良品種に指定されたが、土地及び品種選定の不適正と、栽培法の欠陥等により、その栽培成績は必ずしも良くなかったため、広く普及しなかった。しかし近年草地農業がよばれ、土地改良の進捗とともにルーサンに対する関心は急速に高まって来た。
天北支場では昭和26~28年に荳科、禾本科各9種を供試して、牧草種類比較試験を実施したが、当地帯におけるルーサンの適応性が認められたので、当地帯に最適のルーサンの適応性が認められたので、当地帯に最適のルーサン品種を選定するため、昭和29年よりルーサン品種を導入して赤クロバーと対比しつつ、ルーサン品種比較試験を行った。本試験は未だ完結していないが、近時ルーサンが急速に普及しつつある現状に鑑み、次に3ヵ年の成績を示し参考に供する。
Ⅱ 試験経過
1. 試験場所 : 農試天塩支場内圃場
2. 供試土壌 :
(1) 土性 : 第1層(0~19cm) …腐植を含む壌土、
第2層(19~28cm)…砂壌土(欽斑を認む)
(28cm以下)…埴土あるいは埴壌土
(2) PH-5.9
(3) 地下水位-105cm
(4) 排水の良否-良好
3. 前作 : 裸麦(後作-飼料用カブ)
4. 試験年次 : 昭和29~昭和31
5. 試験方法
(1) 1区面積及び区制 : 1区10㎡2反複
(2) 試験区別
ⅰ) 品種別-ルーサン8品種、赤クロバー1品種
ⅱ) 処理別-普通区改良区(酸性矯正、堆肥加用)
6. 耕種梗概
(1) 播種期 : 昭和29.5.16
(2) 播種法 : 条播(畦巾50cm)反当播種量3听(根瘤菌接種)
(3) 施肥 :
ⅰ) 基肥 普通区-(反当)過石7貫、硫加2貫、硫安2貫。
改良区-(反当)過石7貫、硫加2貫、硫安2貫、堆肥300貫、石灰65~69貫 但し、石灰はPH7.0に矯正するに必要な量
ⅱ) 追肥 (反当追肥量) 過石5貫、(追肥時期)Ⅱ年目-4月28日、Ⅲ年目-4月19日
(4) 管理 :
ⅰ) 除草回数-毎年3~4回
ⅱ) 刈取回数-Ⅰ年目1回、Ⅱ・Ⅲ年目3回(赤クロバー2回)
Ⅲ 試験成績
1. 生育調査成績(品種別、処理別、平均)
(1) 年次別
品種名 | 区別 | Ⅰ年目 | Ⅱ年目 | Ⅲ年目 | ||||||||||||||
発芽期 (月日) |
開花始 (月日) |
草丈 (茎数) |
萌芽期 (月日) |
開花始 | 草丈(茎数) | 萌芽期 (月日) |
開花始 | 草丈(茎数) | ||||||||||
① (月日) |
② (月日) |
③ (月日) |
① (cm) |
② (cm) |
③ (cm) |
① (月日) |
② (月日) |
③ (月日) |
① (cm) |
② (cm) |
③ (cm) |
|||||||
グリム |
普
改 |
34.5 | 103.3 | 48.8 | 42.8 | 88.4 | 66.1 | 49.9 | ||||||||||
5.25 | 8.1 | (98) | 4.29 | 7.5 | 7.29 | 9.7 | (119) | (147) | (136) | 4.23 | 6.30 | 7.29 | 9.13 | (119) | (126) | (116) | ||
407 | 106.5 | 49.3 | 41.8 | 83.9 | 66.7 | 51.0 | ||||||||||||
〃 | 〃 | (103) | 〃 | 〃 | 〃 | 9.11 | (111) | (136) | (118) | 4.24 | 6.29 | 7.28 | 9.10 | (118) | (130) | (119) | ||
コンモン |
普
改 |
35.0 | 99.2 | 54.4 | 45.4 | 85.1 | 65.2 | 51.0 | ||||||||||
〃 | 8.2 | (119) | 〃 | 7.7 | 7.30 | 〃 | (108) | (116) | (108) | 〃 | 6.27 | 7.30 | 9.7 | (119) | (135) | (125) | ||
31.4 | 97.7 | 47.0 | 41.5 | 79.7 | 63.1 | 49.1 | ||||||||||||
〃 | 8.3 | (75) | 4.30 | 〃 | 7.29 | 9.7 | (107) | (132) | (125) | 〃 | 6.26 | 〃 | 9.18 | (89) | (155) | (114) | ||
アトランチツク |
普
改 |
31.1 | 96.7 | 51.2 | 36.7 | 82.5 | 62.3 | 42.4 | ||||||||||
〃 | 8.2 | (98) | 〃 | 7.5 | 7.30 | 9.9 | (108) | (135) | (131) | 4.23 | 7.1 | 7.29 | 9.16 | (91) | (151) | (119) | ||
31.9 | 109.6 | 46.7 | 38.4 | 82.2 | 63.4 | 47.3 | ||||||||||||
〃 | 8.3 | (132) | 4.28 | 7.6 | 7.29 | 9.12 | (123) | (144) | (110) | 〃 | 6.29 | 7.28 | 9.15 | (101) | (126) | (104) | ||
コザツク |
普
改 |
27.2 | 93.7 | 44.1 | 35.8 | 79.1 | 61.5 | 46.9 | ||||||||||
5.26 | 8.1 | (75) | 429 | 7.4 | 7.30 | 9.11 | (92) | (118) | (99) | 4.24 | 6.30 | 7.24 | 9.10 | (99) | (124) | (123) | ||
31.9 | 107.3 | 45.0 | 40.4 | 83.7 | 62.9 | 45.4 | ||||||||||||
5.26 | 〃 | (82) | 4.28 | 7.6 | 7.29 | 9.10 | (125) | (140) | (127) | 〃 | 〃 | 7.27 | 〃 | (95) | (137) | (10) | ||
バツファロー |
普
改 |
29.0 | 90.1 | 52.6 | 41.0 | 83.7 | 62.5 | 47.0 | ||||||||||
〃 | 8.2 | (111) | 4.30 | 7.7 | 7.31 | 9.12 | (103) | (112) | (100) | 4.23 | 7.2 | 7.29 | 9.17 | (66) | (117) | (96) | ||
40.1 | 102.5 | 55.1 | 39.8 | 83.5 | 63.6 | 48.1 | ||||||||||||
〃 | 8.1 | (80) | 4.29 | 7.6 | 〃 | 9.13 | (94) | (119) | (91) | 4.24 | 7.1 | 7.30 | 9.14 | (105) | (135) | (99) | ||
レンジアー |
普
改 |
33.8 | 100.5 | 46.1 | 38.5 | 77.2 | 60.2 | 42.4 | ||||||||||
〃 | 7.31 | (88) | 〃 | 〃 | 7.30 | 9.12 | (118) | (140) | (103) | 〃 | 〃 | 7.27 | 9.12 | (106) | (135) | (102) | ||
32.1 | 104.2 | 42.9 | 34.4 | 77.3 | 61.3 | 43.4 | ||||||||||||
〃 | 8.2 | (79) | 4.28 | 7.7 | 7.29 | 9.6 | (108) | (134) | (105) | 〃 | 〃 | 7.29 | 〃 | (77) | (127) | (93) | ||
在来種 |
普
改 |
27.6 | 87.3 | 41.8 | 42.8 | 84.8 | 65.4 | 53.2 | ||||||||||
5.26 | 8.1 | (48) | 5.1 | 7.5 | 5.26 | 9.3 | (83) | (97) | (113) | 4.22 | 6.30 | 〃 | 9.10 | (115) | (120) | (110) | ||
35.0 | 11.5 | 49.3 | 41.8 | 87.4 | 67.2 | 50.1 | ||||||||||||
5.25 | 〃 | (45) | 4.30 | 7.30 | 7.30 | 〃 | (101) | (111) | (107) | 4.23 | 〃 | 〃 | 9.14 | (96) | (105) | (103) | ||
ラダツク |
普
改 |
36.9 | 109.4 | 36.9 | 74.1 | 55.5 | 34.8 | |||||||||||
5.26 | 〃 | (76) | 〃 | 〃 | 7.28 | - | (108) | (110) | (58) | 4.24 | 6.25 | 7.25 | 9.18 | (49) | (78) | (75) | ||
37.9 | 115.9 | 49.7 | 79.7 | 55.8 | 33.3 | |||||||||||||
5.25 | 〃 | (76) | 〃 | 〃 | 7.31 | 9.18 | (121) | (147) | (90) | 4.26 | 6.30 | 7.29 | 9.19 | (75) | (103) | (96) | ||
赤クロバー |
普
改 |
18.9 | 68.6 | 28.3 | 48.1 | 28.0 | ||||||||||||
5.26 | 8.6 | (109) | 4.13 | 6.24 | 7.21 | (111) | (35) | 4.17 | 6.6 | 7.17 | (63) | (58) | ||||||
15.9 | 57.8 | 25.4 | 53.5 | 26.6 | ||||||||||||||
〃 | 8.3 | (61) | 4.20 | 〃 | 7.22 | (77) | (40) | 4.16 | 6.4 | 〃 | (82) | (72) |
区別 | 品種名 | 萌芽期 (月日) |
開花始 | 収穫期 | 草丈(開花始) | 茎数(開花始) | ||||||||
① (月日) |
② (月日) |
③ (月日) |
① (月日) |
② (月日) |
③ (月日) |
① (cm) |
② (cm) |
③ (cm) |
① |
② |
③ |
|||
グリム |
普
改 |
4.26 | 7.3 | 7.29 | 9.10 | 7.5 | 8.9 | 10.9 | 95.9 | 57.5 | 46.4 | 119 | 137 | 126 |
4.27 | 7.2 | 〃 | 9.11 | 〃 | 〃 | 〃 | 95.2 | 58.0 | 46.4 | 115 | 133 | 119 | ||
コンモン |
普
改 |
〃 | 〃 | 7.30 | 9.9 | 〃 | 〃 | 〃 | 92.2 | 59.8 | 48.2 | 113 | 126 | 117 |
〃 | 〃 | 〃 | 9.13 | 〃 | 〃 | 〃 | 88.7 | 55.1 | 45.3 | 98 | 144 | 120 | ||
アトランチツク |
普
改 |
〃 | 7.3 | 〃 | 〃 | 〃 | 〃 | 〃 | 89.7 | 56.8 | 39.6 | 100 | 143 | 125 |
4.26 | 〃 | 7.29 | 9.14 | 〃 | 〃 | 〃 | 95.9 | 55.1 | 42.9 | 112 | 135 | 107 | ||
コザツク |
普
改 |
4.27 | 7.2 | 7.27 | 9.11 | 〃 | 〃 | 〃 | 86.4 | 52.8 | 41.4 | 96 | 121 | 111 |
4.26 | 7.3 | 7.28 | 9.10 | 〃 | 〃 | 〃 | 95.5 | 54.0 | 42.9 | 110 | 139 | 117 | ||
バツファロー |
普
改 |
4.27 | 7.5 | 7.30 | 9.15 | 〃 | 〃 | 〃 | 86.9 | 57.6 | 44.0 | 85 | 115 | 98 |
〃 | 7.4 | 7.31 | 9.15 | 〃 | 〃 | 〃 | 93.2 | 59.4 | 44.0 | 100 | 127 | 95 | ||
レンジアー |
普
改 |
〃 | 〃 | 7.29 | 9.12 | 〃 | 〃 | 〃 | 88.9 | 53.2 | 40.5 | 112 | 138 | 103 |
426 | 〃 | 〃 | 9.9 | 〃 | 〃 | 〃 | 90.8 | 54.1 | 38.9 | 93 | 131 | 99 | ||
在来種 |
普
改 |
4.27 | 7.3 | 7.28 | 9.7 | 〃 | 〃 | 〃 | 86.1 | 53.6 | 48.0 | 99 | 109 | 112 |
〃 | 〃 | 7.30 | 9.9 | 〃 | 〃 | 〃 | 94.5 | 58.3 | 46.0 | 99 | 108 | 107 | ||
ラダツク |
普
改 |
〃 | 7.1 | 7.27 | 9.18 | 〃 | 〃 | 〃 | 91.8 | 46.2 | 34.8 | 79 | 94 | 67 |
4.28 | 7.3 | 7.30 | 9.19 | 〃 | 〃 | 〃 | 97.8 | 52.8 | 33.3 | 98 | 125 | 93 | ||
赤クロバー |
普
改 |
4.15 | 6.15 | 7.19 | 〃 | 6.22 | 7.30 | 58.4 | 28.2 | 87 | 47 | |||
4.18 | 6.14 | 7.20 | 〃 | 〃 | 〃 | 55.7 | 26.0 | 80 | 56 |
2. 収量調査成績
(1) 1/10陌当生草収量(品種別、処理別平均)
品種名 | 区別 | Ⅰ年目 (kg) |
Ⅱ年目(kg) | Ⅲ年目(kg) | 3ヵ年合計 | ||||||
① |
② |
③ |
合計 | ① |
② |
③ |
合計 | ||||
グリム |
普
改 |
1142 | 2713 | 1188 | 401 | 4202 | 2559 | 1654 | 650 | 4903 | 10347 |
1400 | 3165 | 1188 | 325 | 4678 | 2598 | 1585 | 687 | 4870 | 10948 | ||
コンモン |
普
改 |
1088 | 2625 | 1123 | 393 | 4141 | 2201 | 1554 | 681 | 4436 | 9665 |
975 | 2795 | 1223 | 460 | 4478 | 2374 | 1628 | 696 | 4698 | 10151 | ||
アトランチツク |
普
改 |
854 | 2635 | 948 | 303 | 3886 | 2181 | 1457 | 502 | 4140 | 8880 |
1200 | 2845 | 1095 | 319 | 4259 | 2172 | 1589 | 610 | 4371 | 9830 | ||
コザツク |
普
改 |
721 | 2360 | 888 | 299 | 3547 | 2291 | 1452 | 552 | 4295 | 8563 |
1000 | 3028 | 1135 | 332 | 4495 | 2431 | 1532 | 524 | 4487 | 9982 | ||
バツファロー |
普
改 |
754 | 2228 | 853 | 299 | 3380 | 2203 | 1358 | 532 | 4093 | 8227 |
1138 | 3075 | 1153 | 324 | 4552 | 2420 | 1541 | 642 | 4603 | 10293 | ||
レンジアー |
普
改 |
1162 | 2785 | 1053 | 263 | 4101 | 2167 | 1429 | 452 | 4048 | 9316 |
1005 | 2620 | 1058 | 273 | 3951 | 2169 | 1453 | 480 | 4102 | 9058 | ||
在来種 |
普
改 |
554 | 2170 | 948 | 338 | 3456 | 2029 | 1455 | 594 | 4078 | 8088 |
917 | 2790 | 1060 | 360 | 4210 | 2206 | 1463 | 632 | 4301 | 9428 | ||
ラダツク |
普
改 |
1671 | 2875 | 708 | 102 | 3685 | 1495 | 1187 | 324 | 3006 | 7783 |
1675 | 3140 | 790 | 122 | 4052 | 2020 | 1198 | 319 | 3537 | 8839 | ||
赤クロバー |
普
改 |
1671 | 3915 | 638 | - | 4553 | 1279 | 606 | - | 1885 | 8109 |
1675 | 3093 | 571 | - | 3664 | 1755 | 782 | - | 2537 | 7876 |
(2) 1/10陌当干草収量(品種別、処理別平均)
品種名 | 区別 | Ⅰ年目 (kg) |
Ⅱ年目(kg) | Ⅲ年目(kg) | 3ヵ年合計 (kg) |
||||||
① |
② |
③ |
合計 | ① |
② |
③ |
合計 | ||||
グリム |
普
改 |
233 | 777 | 256 | 107 | 1140 | 665 | 347 | 163 | 1175 | 2548 |
284 | 851 | 247 | 84 | 1182 | 663 | 329 | 177 | 1169 | 2635 | ||
コンモン |
普
改 |
220 | 779 | 245 | 104 | 1128 | 536 | 327 | 174 | 1087 | 2385 |
186 | 852 | 260 | 119 | 1231 | 589 | 342 | 171 | 1102 | 2519 | ||
アトランチツク |
普
改 |
181 | 804 | 198 | 83 | 1085 | 560 | 309 | 122 | 991 | 2257 |
236 | 793 | 233 | 82 | 1108 | 554 | 334 | 147 | 1035 | 2379 | ||
コザツク |
普
改 |
145 | 660 | 196 | 78 | 934 | 570 | 305 | 134 | 1009 | 2088 |
205 | 797 | 249 | 82 | 1128 | 597 | 341 | 131 | 1069 | 2402 | ||
バツファロー |
普
改 |
153 | 667 | 184 | 75 | 926 | 549 | 282 | 132 | 963 | 2042 |
233 | 777 | 250 | 78 | 1105 | 612 | 339 | 164 | 1115 | 2453 | ||
レンジアー |
普
改 |
242 | 765 | 221 | 66 | 1052 | 503 | 300 | 110 | 913 | 2207 |
192 | 727 | 225 | 64 | 1016 | 543 | 302 | 123 | 968 | 2176 | ||
在来種 |
普
改 |
117 | 636 | 205 | 90 | 931 | 497 | 312 | 150 | 959 | 2007 |
184 | 815 | 225 | 84 | 1124 | 540 | 304 | 161 | 1005 | 2313 | ||
ラダツク |
普
改 |
223 | 891 | 152 | 25 | 1065 | 372 | 249 | 84 | 705 | 1996 |
242 | 818 | 174 | 31 | 1023 | 492 | 249 | 79 | 820 | 2085 | ||
赤クロバー |
普
改 |
216 | 742 | 125 | - | 867 | 256 | 108 | - | 364 | 1447 |
249 | 540 | 106 | - | 646 | 341 | 132 | - | 473 | 1368 |
(3) 生草(干草)収量割合
普通区
品種名 | Ⅰ年目 |
Ⅱ年目 | Ⅲ年目 | 3ヵ年合計 |
||||||
① |
② |
③ |
合計 | ① |
② |
③ |
合計 | |||
グリム | 206 | 125 | 125 | 119 | 122 | 128 | 114 | 109 | 120 | 128 |
(199) | (122) | (125) | (119) | (122) | (134) | (111) | (109) | (123) | (127) | |
コンモン | 196 | 121 | 118 | 116 | 120 | 108 | 107 | 115 | 109 | 119 |
(188) | (122) | (120) | (116) | (121) | (108) | (105) | (116) | (113) | (120) | |
アトランチツク | 154 | 121 | 100 | 90 | 112 | 107 | 100 | 85 | 102 | 110 |
(155) | (126) | (97) | (92) | (117) | (113) | (99) | (81) | (103) | (112) | |
コザツク | 130 | 109 | 94 | 88 | 103 | 113 | 100 | 93 | 105 | 106 |
(124) | (104) | (96) | (87) | (100) | (115) | (98) | (89) | (105) | (104) | |
バツファロー | 136 | 103 | 90 | 88 | 98 | 109 | 93 | 90 | 100 | 102 |
(131) | (105) | (90) | (83) | (99) | (110) | (90) | (88) | (100) | (102) | |
レンジアー | 211 | 128 | 111 | 78 | 119 | 107 | 98 | 76 | 99 | 115 |
(207) | (121) | (108) | (73) | (113) | (101) | (96) | (73) | (95) | (110) | |
在来種 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 |
(100) | (100) | (100) | (100) | (100) | (100) | (100) | (100) | (100) | (100) | |
ラダツク | 197 | 132 | 75 | 30 | 107 | 74 | 82 | 55 | 74 | 96 |
(191) | (140) | (74) | (28) | (115) | (75) | (80) | (56) | (74) | (99) | |
赤クロバー | 302 | 180 | 67 | - | 132 | 63 | 42 | - | 46 | 100 |
(185) | (117) | (61) | (-) | (93) | (52) | (35) | (-) | (38) | (72) |
改良区
品種名 | Ⅰ年目 |
Ⅱ年目 | Ⅲ年目 | 3ヵ年合計 |
||||||
① |
② |
③ |
合計 | ① |
② |
③ |
合計 | |||
グリム | 153 | 113 | 112 | 90 | 111 | 118 | 108 | 109 | 113 | 116 |
(154) | (104) | (110) | (100) | (105) | (123) | (108) | (110) | (116) | (114) | |
コンモン | 106 | 100 | 115 | 128 | 106 | 108 | 110 | 110 | 109 | 108 |
(101) | (105) | (116) | (142) | (110) | (109) | (113) | (106) | (110) | (109) | |
アトランチツク | 131 | 102 | 103 | 89 | 101 | 98 | 109 | 97 | 102 | 104 |
(128) | (97) | (104) | (98) | (99) | (103) | (110) | (91) | (103) | (103) | |
コザツク | 109 | 109 | 07 | 92 | 107 | 110 | 105 | 83 | 104 | 106 |
(111) | (98) | (111) | (98) | (100) | (111) | (112) | (81) | (106) | (104) | |
バツファロー | 124 | 110 | 109 | 90 | 108 | 110 | 105 | 102 | 107 | 109 |
(127) | (95) | (111) | (93) | (98) | (113) | (112) | (102) | (111) | (106) | |
レンジアー | 110 | 94 | 100 | 76 | 94 | 98 | 99 | 76 | 95 | 96 |
(104) | (89) | (100) | (76) | (90) | (101) | (100) | (76) | (96) | (94) | |
在来種 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 |
(100) | (100 | (100) | (100) | (100) | (100) | (100) | (100) | (100) | (100) | |
ラダツク | 136 | 113 | 75 | 34 | 96 | 92 | 82 | 50 | 82 | 94 |
(132) | (100) | (77) | (37) | (91) | (91) | (82) | (49) | (82) | (90) | |
赤クロバー | 183 | 111 | 54 | - | 87 | 80 | 53 | - | 59 | 84 |
(135) | (66) | (47) | (-) | (57) | (63) | (43) | (-) | (47) | (59) |
処理効果
品種名 | Ⅰ年目 |
Ⅱ年目 | Ⅲ年目 | 3ヵ年合計 |
||||||
① |
② |
③ |
合計 | ① |
② |
③ |
合計 | |||
グリム | 123 | 117 | 100 | 81 | 104 | 100 | 96 | 99 | 99 | 107 |
(122) | (110) | (96) | (79) | (104) | (100) | (95) | (109) | (99) | (103) | |
コンモン | 90 | 106 | 109 | 117 | 109 | 108 | 105 | 106 | 106 | 105 |
(85) | (109) | (106) | (114) | (109) | (110) | (105) | (98) | (101) | (106) | |
アトランチツク | 142 | 108 | 116 | 105 | 102 | 100 | 109 | 106 | 106 | 111 |
(130) | (99) | (118) | (99) | (102) | (99) | (108) | (121) | (104) | (105) | |
コザツク | 139 | 128 | 128 | 111 | 121 | 106 | 106 | 104 | 104 | 117 |
(141) | (121) | (133) | (105) | (121) | (105) | (112) | (99) | (106) | (115) | |
バツファロー | 151 | 138 | 135 | 108 | 119 | 110 | 113 | 112 | 112 | 125 |
(150) | (116) | (136) | (104) | (119) | (115) | (120) | (124) | (111) | (120) | |
レンジアー | 86 | 94 | 101 | 104 | 97 | 100 | 102 | 101 | 01 | 97 |
(79) | (95) | (102) | (87) | (97) | (108) | (101) | (112) | (106) | (99) | |
在来種 | 166 | 129 | 112 | 107 | 121 | 109 | 101 | 105 | 105 | 117 |
(157) | (128) | (110) | (93) | (121) | (109) | (37) | (107) | (105) | (115) | |
ラダツク | 114 | 109 | 112 | 120 | 96 | 135 | 101 | 118 | 118 | 114 |
(113) | (92) | (114) | (124) | (96) | (132) | (100) | (94) | (116) | (105) | |
赤クロバー | 100 | 79 | 89 | - | 75 | 137 | 129 | - | 135 | 97 |
(111) | (73) | (85) | (-) | (75) | (133) | (122) | (-) | (130) | (95) |
供試品種中「グリム」がもっとも多収で、「在来種」にくらべ、生草では16~28%、干草では14~27%の増収であった。酸性矯正するならば、「グリム」は生草ではⅡ年目以降「赤クロバー」より明らかに多収で特にⅢ年目では約10割、3ヵ年合計では4割増収であった。また干草では初年目より多収で、Ⅱ年目以降は8~15割、3ヵ年生育では9割増収であった。
「ラダツク」はもっとも低収で、「在来種」より劣り適応性は認められなかった。
◎ 栽培上の注意事項
ⅰ) 土地の選定 地下水位低く、排水良好な土地を選ぶ。
ⅱ) 酸性矯正
ⅲ) 根瘤菌の接種