【指導参考事項】
ルーサンの播種様式について 北海道立農業試験場天北支場 |
1. 試験の目的
ルーサンとイネ科牧草を混播する場合、ルーサンの播種量差と生育収量との関係ならびに播種様式を異にした場合の競合関係について検討し、ルーサンとイネ科牧草の混播に対する適否について知る。
(試験年次は昭和35年~昭和37年の3ヶ年間)
2. 試験の方法
① 1区面積及び区制
1区 15㎡ 分割区試験法 2反復
② 試験操作
マメ科牧草とイネ科牧草の混合畦播区と交互播区とに大別して試験を行う。
③ 供試草種 5草種(内2草種は参考)
1. ルーサン(デユピユイ)(L)
2. 赤クロバー(在来種)(RC)(参考)
3. アルサイククロバー(AC)(参考)
4. チモシー(在来種)(TI)
5. オーチヤードグラス(在来種)(O)
④ 試験区別(混合畦播区及び交互畦播区共通)
混播区分 | 10a当播種量(g) | 摘要 | ||||
TI | O | L | RC | AC | ||
M1 | 900 | 900 | ||||
M2 | 900 | 450 | ||||
M3 | 900 | 900 | ||||
M4 | 900 | 450 | ||||
M5 | 900 | 単播 | ||||
M6 | 900 | 900 | 450 | 参考 |
⑤ 施肥量(混合畦播区及び交互畦播区共通)
10a当要素量(㎏) | 使用肥料名 | |||
N | P2O5 | K2O | ||
昭35年 | 3.2 | 4.6 | 3.8 | 硫安、過石、硫加 |
昭36年 | 2.0 | 5.0 | 4.0 | 尿素、熔燐、硫加 |
昭37年 | 3.0 | 7.5 | 6.0 | 硫安、過石、硫加 |
初年目 | 2年目 | 3年目 | ||||||
1番草 | 2番草 | 1番草 | 2番草 | 3番草 | 1番草 | 2番草 | 3番草 | |
M1 | 8.9 | 9.16 | 6.27 | 8.3 | 9.8 | 6.20 | 7.27 | 9.18 |
M2 | 8.9 | 9.16 | 6.27 | 8.3 | 9.8 | 6.20 | 7.27 | 9.18 |
M3 | 8.9 | 9.16 | 6.10 | 7.21 | 9.1 | 6.8 | 7.26 | 9.18 |
M4 | 8.9 | 9.16 | 6.10 | 7.21 | 9.1 | 6.8 | 7.26 | 9.18 |
M5 | 6.28 | 8.23 | 6.25 | 8.20 | ||||
M6 | 8.9 | 9.16 | 6.27 | 8.3 | 9.3 | 6.29 | 7.27 | 9.18 |
第1図 播種様式
3. 試験成績
第1表 収穫時の草丈(㎝)
年次 | 番草別 | 草種 | 混合畦播区 | M6単播 | 交互畦播区 | ||||||||
M1 | M2 | M3 | M4 | M5(参) | M1 | M2 | M3 | M4 | M5(参) | ||||
初年目 | ① | イネ科 | 80.5 | 67.4 | 76.7 | 67.4 | 71.5 | 72.3 | 80.8 | 84.7 | |||
マメ科 | 67.3 | 53.7 | 54.9 | 42.7 | 62.9 | 55.9 | 66.7 | 59.5 | 63.0 | ||||
② | イネ科 | 47.0 | 42.4 | 71.8 | 50.8 | 47.8 | 40.0 | 72.1 | 62.1 | ||||
マメ科 | 60.0 | 44.7 | 53.4 | 36.4 | 58.9 | 57.6 | 56.2 | 56.2 | 55.9 | ||||
二年目 | ① | イネ科 | 106.6 | 106.0 | 97.0 | 100.6 | 118.6 | 106.4 | 117.0 | 97.3 | 98.0 | 109.4 | |
マメ科 | 100.5 | 101.6 | 65.8 | 58.6 | (75.0) 89.4 |
105.7 | 101.6 | 106.5 | 72.6 | 75.1 | (77.8) 82.4 |
||
② | イネ科 | 57.5 | 58.5 | 74.6 | 63.2 | 97.7 | 62.6 | 62.2 | 87.8 | 78.0 | 96.8 | ||
マメ科 | 83.5 | 78.9 | 74.7 | 66.5 | (-) 58.1 |
85.2 | 81.3 | 81.6 | 77.9 | 78.3 | (-) 61.2 |
||
③ | イネ科 | 45.6 | 43.8 | 68.6 | 53.4 | 55.2 | 56.9 | 80.9 | 80.5 | ||||
マメ科 | 75.3 | 73.0 | 67.8 | 63.6 | 71.6 | 72.8 | 75.5 | 73.3 | 79.1 | ||||
三年目 | ① | イネ科 | 108.6 | 102.3 | 108.3 | 109.8 | 106.5 | 106.5 | 105.5 | 110.6 | 105.4 | 105.8 | |
マメ科 | 97.8 | 93.2 | 72.8 | 67.7 | (-) 52.5 |
104.0 | 91.1 | 90.8 | 77.2 | 76.2 | (-) 35.8 |
||
② | イネ科 | 63.8 | 64.7 | 79.1 | 62.5 | 85.3 | 68.4 | 64.8 | 98.3 | 96.3 | 86.1 | ||
マメ科 | 91.6 | 84.6 | 72.3 | 67.8 | (-) - |
84.9 | 91.3 | 88.3 | 87.5 | 96.2 | (-) - |
||
③ | イネ科 | 45.1 | 42.9 | 67.7 | 50.5 | 46.1 | 47.3 | 84.7 | 78.7 | ||||
マメ科 | 63.3 | 54.9 | 51.0 | 40.3 | 58.1 | 66.5 | 61.2 | 63.9 | 62.4 |
年次 | 番草別 | 草種 | 混合畦播区 | M6単播 | 交互畦播区 | ||||||||
M1 | M2 | M3 | M4 | M5(参) | M1 | M2 | M3 | M4 | M5(参) | ||||
初年目 | ① | イネ科 | 317 | 290 | 826 | 798 | 253 | 388 | 550 | 679 | |||
マメ科 | 573 | 238 | 251 | 23 | 1,085 | 587 | 462 | 502 | 452 | ||||
合計 | 890 | 528 | 1,077 | 821 | 1,085 | 790 | 850 | 1,052 | 1,131 | ||||
② | イネ科 | 215 | 350 | 763 | 690 | 245 | 264 | 533 | 470 | ||||
マメ科 | 833 | 355 | 374 | 40 | 1,099 | 629 | 631 | 635 | 642 | ||||
合計 | 1,048 | 705 | 1,137 | 730 | 1,099 | 874 | 895 | 1,168 | 1,112 | ||||
合計 | イネ科 | 532 | 640 | 1,589 | 1,488 | 498 | 652 | 1,083 | 1,149 | ||||
マメ科 | 1,406 | 593 | 625 | 63 | 1,284 | 1,166 | 1,093 | 1,137 | 1,094 | ||||
合計 | 1,938 | 1,233 | 2,214 | 1,551 | 1,284 | 1,664 | 1,745 | 2,220 | 2,243 | ||||
二年目 | ① | イネ科 | 1,500 | 2,920 | 2,400 | 2,360 | 2,320 | 2,064 | 1,412 | 1,680 | 1,760 | 2,655 | |
マメ科 | 2,060 | 740 | 688 | 86 | 835 | 3,128 | 1,786 | 2,060 | 1,460 | 1,486 | 805 | ||
合計 | 3,560 | 3,660 | 3,088 | 2,446 | 3,155 | 3,128 | 3,850 | 4,372 | 3,314 | 3,246 | 3,460 | ||
② | イネ科 | 132 | 480 | 874 | 616 | 1,095 | 288 | 306 | 890 | 780 | 940 | ||
マメ科 | 1,340 | 510 | 436 | 192 | 513 | 1,362 | 926 | 952 | 666 | 802 | 603 | ||
合計 | 1,472 | 990 | 1,310 | 808 | 1,608 | 1,362 | 1,214 | 1,258 | 1,556 | 1,582 | 1,543 | ||
③ | イネ科 | 82 | 332 | 1,040 | 686 | 256 | 246 | 896 | 746 | ||||
マメ科 | 1,060 | 440 | 472 | 224 | 948 | 740 | 712 | 954 | 922 | ||||
合計 | 1,142 | 772 | 1,512 | 910 | 948 | 996 | 958 | 1,850 | 1,668 | ||||
合計 | イネ科 | 1,714 | 3,732 | 4,314 | 3,662 | 3,415 | 2,608 | 1,964 | 3,466 | 3,286 | 3,595 | ||
マメ科 | 4,460 | 1,690 | 1,596 | 502 | 1,348 | 5,438 | 3,452 | 3,724 | 3,080 | 3,210 | 1,408 | ||
合計 | 6,174 | 5,422 | 5,910 | 4,164 | 4,763 | 5,438 | 6,060 | 5,688 | 6,546 | 6,496 | 5,003 | ||
三年目 | ① | イネ科 | 760 | 2,660 | 3,140 | 2,380 | 3,380 | 1,600 | 1,920 | 2,140 | 1,940 | 3,070 | |
マメ科 | 2,320 | 386 | 277 | 64 | 0 | 2,330 | 1,420 | 1,340 | 740 | 920 | 0 | ||
合計 | 3,080 | 3,046 | 3,417 | 2,444 | 3,380 | 2,330 | 3,020 | 3,260 | 2,880 | 2,860 | 3,070 | ||
② | イネ科 | 188 | 448 | 826 | 610 | 926 | 384 | 356 | 980 | 922 | 1,030 | ||
マメ科 | 1,284 | 420 | 364 | 95 | 0 | 1,182 | 992 | 814 | 946 | 910 | 0 | ||
合計 | 1,472 | 868 | 1,190 | 705 | 926 | 1,182 | 1,376 | 1,170 | 1,926 | 1,832 | 1,030 | ||
③ | イネ科 | 210 | 309 | 676 | 503 | 280 | 360 | 518 | 606 | ||||
マメ科 | 525 | 196 | 127 | 49 | 438 | 396 | 342 | 389 | 320 | ||||
合計 | 735 | 505 | 803 | 552 | 438 | 676 | 702 | 907 | 926 | ||||
合計 | イネ科 | 1,158 | 3,417 | 4,642 | 3,493 | 4,306 | 2,264 | 2,636 | 3,638 | 3,468 | 4,100 | ||
マメ科 | 4,129 | 1,002 | 768 | 208 | 0 | 3,950 | 2,808 | 2,496 | 2,075 | 2,150 | 0 | ||
合計 | 5,287 | 4,419 | 5,410 | 3,701 | 4,306 | 3,950 | 5,072 | 5,132 | 5,713 | 5,618 | 4,100 | ||
3ヶ年合計 | イネ科 | 3,404 | 7,789 | 10,545 | 8,643 | 5,370 | 5,252 | 8,187 | 7,903 | ||||
マメ科 | 9,995 | 3,285 | 2,989 | 773 | 11,572 | 7,426 | 7,313 | 6,292 | 6,454 | ||||
合計 | 13,399 | 11,074 | 13,534 | 9,416 | 11,572 | 12,796 | 12,565 | 14,479 | 14,357 |
第3表 草種別乾草収量(10a当㎏)
年次 | 番草別 | 草種 | 混合畦播区 | M6単播 | 交互畦播区 | ||||||||
M1 | M2 | M3 | M4 | M5(参) | M1 | M2 | M3 | M4 | M5(参) | ||||
初年目 | ① | イネ科 | 70 | 59 | 140 | 138 | 51 | 84 | 118 | 139 | |||
マメ科 | 123 | 46 | 56 | 5 | 227 | 107 | 99 | 108 | 98 | ||||
合計 | 193 | 105 | 196 | 143 | 227 | 158 | 183 | 226 | 237 | ||||
② | イネ科 | 46 | 82 | 168 | 159 | 55 | 62 | 112 | 99 | ||||
マメ科 | 196 | 84 | 91 | 10 | 245 | 135 | 139 | 140 | 144 | ||||
合計 | 242 | 166 | 259 | 169 | 245 | 190 | 201 | 252 | 243 | ||||
合計 | イネ科 | 116 | 141 | 308 | 297 | 106 | 146 | 230 | 238 | ||||
マメ科 | 319 | 130 | 147 | 15 | 472 | 242 | 238 | 248 | 242 | ||||
合計 | 435 | 271 | 455 | 312 | 472 | 348 | 384 | 478 | 480 | ||||
二年目 | ① | イネ科 | 375 | 686 | 473 | 484 | 584 | 475 | 367 | 336 | 361 | 717 | |
マメ科 | 484 | 170 | 124 | 16 | 161 | 728 | 447 | 464 | 270 | 265 | 145 | ||
合計 | 859 | 856 | 597 | 500 | 745 | 728 | 922 | 831 | 606 | 626 | 862 | ||
② | イネ科 | 28 | 96 | 175 | 135 | 315 | 62 | 73 | 178 | 150 | 276 | ||
マメ科 | 310 | 125 | 107 | 51 | 119 | 292 | 188 | 203 | 148 | 184 | 131 | ||
合計 | 338 | 221 | 282 | 186 | 434 | 292 | 250 | 276 | 326 | 334 | 407 | ||
③ | イネ科 | 17 | 76 | 181 | 140 | 63 | 55 | 143 | 128 | ||||
マメ科 | 278 | 116 | 109 | 52 | 208 | 192 | 184 | 200 | 194 | ||||
合計 | 295 | 192 | 290 | 192 | 208 | 255 | 239 | 343 | 322 | ||||
合計 | イネ科 | 420 | 858 | 829 | 759 | 899 | 600 | 495 | 657 | 639 | 993 | ||
マメ科 | 1,072 | 411 | 340 | 119 | 280 | 1,228 | 827 | 851 | 618 | 643 | 276 | ||
合計 | 1,492 | 1,269 | 1,169 | 878 | 1,179 | 1,228 | 1,427 | 1,346 | 1,275 | 1,282 | 1,269 | ||
三年目 | ① | イネ科 | 176 | 524 | 644 | 486 | 754 | 387 | 470 | 440 | 388 | 731 | |
マメ科 | 487 | 77 | 56 | 13 | 0 | 530 | 305 | 268 | 146 | 179 | 0 | ||
合計 | 663 | 601 | 700 | 499 | 754 | 530 | 692 | 738 | 586 | 567 | 731 | ||
② | イネ科 | 26 | 58 | 149 | 116 | 292 | 58 | 53 | 147 | 148 | 333 | ||
マメ科 | 193 | 76 | 76 | 22 | 0 | 197 | 179 | 130 | 190 | 173 | 0 | ||
合計 | 219 | 134 | 225 | 138 | 292 | 197 | 237 | 183 | 337 | 321 | 333 | ||
③ | イネ科 | 44 | 74 | 151 | 128 | 66 | 90 | 110 | 130 | ||||
マメ科 | 122 | 45 | 32 | 11 | 98 | 92 | 79 | 89 | 74 | ||||
合計 | 166 | 119 | 183 | 139 | 98 | 158 | 169 | 199 | 204 | ||||
合計 | イネ科 | 246 | 656 | 944 | 730 | 1,046 | 511 | 613 | 697 | 666 | 1,064 | ||
マメ科 | 802 | 198 | 164 | 46 | 0 | 825 | 576 | 477 | 425 | 426 | 0 | ||
合計 | 1,048 | 854 | 1,108 | 776 | 1,046 | 825 | 1,087 | 1,090 | 1,122 | 1,092 | 1,064 | ||
3ヶ年合計 | イネ科 | 782 | 1,655 | 2,081 | 1,786 | 1,217 | 1,254 | 1,584 | 1,543 | ||||
マメ科 | 2,193 | 739 | 651 | 180 | 2,525 | 1,645 | 1,566 | 1,291 | 1,311 | ||||
合計 | 2,975 | 2,394 | 2,732 | 1,966 | 2,525 | 2,862 | 2,820 | 2,875 | 2,854 |
第4表 年次別生草収量比 (ルーサンの単播区を100とした場合%)
年次 | 混合畦播区 | M6単播 | 交互畦播区 | ||||||||
M1 | M2 | M3 | M4 | M5(参) | M1 | M2 | M3 | M4 | M5(参) | ||
初年目 | 89 | 51 | 101 | 71 | 100 | 76 | 80 | 102 | 103 | ||
2年目 | 114 | 100 | 109 | 77 | 88 | 100 | 111 | 105 | 121 | 119 | 92 |
3年目 | 134 | 112 | 137 | 94 | 109 | 100 | 128 | 130 | 145 | 142 | 104 |
3ヶ年合計 | 116 | 96 | 117 | 81 | 100 | 111 | 109 | 125 | 124 |
第5表 年次別生草収量比 (ルーサンの単播区を100とした場合%)
年次 | 混合畦播区 | M6単播 | 交互畦播区 | ||||||||
M1 | M2 | M3 | M4 | M5(参) | M1 | M2 | M3 | M4 | M5(参) | ||
初年目 | 92 | 57 | 96 | 66 | 100 | 74 | 81 | 101 | 102 | ||
2年目 | 121 | 103 | 95 | 71 | 96 | 100 | 116 | 110 | 104 | 104 | 103 |
3年目 | 127 | 104 | 134 | 94 | 127 | 100 | 132 | 132 | 136 | 132 | 129 |
3ヶ年合計 | 118 | 95 | 108 | 78 | 100 | 113 | 112 | 113 | 113 |
第6表 混合畦播区と交互畦播区との総収量比較(交互畦/混合畦×100=%)
年次 | 生草収量 | 乾草収量 | ||||||||
M1 | M2 | M3 | M4 | M5(参) | M1 | M2 | M3 | M4 | M5(参) | |
初年目 | 86 | 142 | 100 | 145 | 80 | 142 | 105 | 154 | ||
2年目 | 98 | 105 | 111 | 156 | 105 | 96 | 106 | 109 | 146 | 108 |
3年目 | 96 | 116 | 106 | 152 | 95 | 104 | 127 | 101 | 141 | 102 |
3ヶ年合計 | 95 | 113 | 107 | 153 | 96 | 118 | 105 | 145 |
第7表 総生草収量に対するルーサン生草収量割合 (%)
年次 | 混合畦播区 | 交互畦播区 | ||||||||
M1 | M2 | M3 | M4 | M5(参) | M1 | M2 | M3 | M4 | M5(参) | |
初年目 | 73 | 48 | 28 | 4 | 70 | 63 | 51 | 49 | ||
2年目 | 72 | 31 | 27 | 12 | 28 | 57 | 65 | 47 | 49 | 28 |
3年目 | 78 | 23 | 14 | 6 | 0 | 55 | 49 | 36 | 38 | 0 |
3ヶ年合計 | 75 | 30 | 22 | 8 | 58 | 58 | 43 | 45 |
年次 | 混合畦播区 | 交互畦播区 | ||||||||
M1 | M2 | M3 | M4 | M5(参) | M1 | M2 | M3 | M4 | M5(参) | |
初年目 | 73 | 48 | 32 | 5 | 70 | 62 | 52 | 50 | ||
2年目 | 72 | 32 | 29 | 14 | 24 | 58 | 63 | 48 | 50 | 22 |
3年目 | 77 | 23 | 15 | 6 | 0 | 53 | 44 | 38 | 39 | 0 |
3ヶ年合計 | 74 | 31 | 24 | 9 | 57 | 56 | 45 | 46 |
第9表 混合畦播区と交互畦播区とのルーサン収量の比較 (交互畦/混合畦×100=%)
年次 | 混合畦播区 | 交互畦播区 | ||||||||
M1 | M2 | M3 | M4 | M5(参) | M1 | M2 | M3 | M4 | M5(参) | |
初年目 | 83 | 184 | 182 | 1,737 | 76 | 183 | 199 | 1,613 | ||
2年目 | 77 | 193 | 193 | 639 | 104 | 77 | 207 | 183 | 540 | 99 |
3年目 | 68 | 270 | 270 | 1,034 | - | 72 | 241 | 259 | 926 | - |
3ヶ年合計 | 74 | 211 | 211 | 835 | 75 | 212 | 198 | 728 |
第2図 3ヶ年合計生草収量(㎏)
第3図 3ヶ年合計乾草収量(㎏)
4. 結論
3ヶ年の試験結果より考察するに、土地条件の良い地帯で、いね科牧草とルーサンを組合せて栽培するばあいは、混播畦播より交互畦播の方が有利である。
このばあい、いね科牧草はチモシーよりオーチヤードグラスの方が有利である。